کد مطلب:38799 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:28

گنجینه پرسمان » اهل بيت

چه زمينههايي سبب قيام حضرت امام حسين شد؟

فلسفه و زمينههاي حضرت از جهات گوناگوني قابل بررسي است، يكي از آنها تبيين فلسفه نهضت حضرت براساس آيات قرآن است. در اين بررسي قرآني، چند محور ميتواند مورد مطالعه واقع شود.

الف ـ موضع قرآن در مقابل ستمگران و سركشان;

ب ـ وظيفهاي كه قرآن در اين زمينه بر دوش مسلمانان متعهد قرار داده است;

ج ـ شيوه برخورد و رويارويي با سركشان و ستمكاران;

د - نتايج برخورد ميان حق و باطل.

با توجه به اختصار در چنين نوشتارها، در اين پاسخ تنها به برخي از عللي كه خود حضرت به آنها اشاره كردند و در قرآن به آنها تصريح شده است اشاره ميشود:

1. بلند كردن نام خدا و ياري دين او

جهاد براي جلب خشنودي پروردگار، برقرار ساختن عدالت اجتماعي، حمايت از كساني كه در معرض فريب و گمراهي قرار گرفتهاند، برچيدن بساط شرك و بتپرستي از محيط جامعه انساني و بيان دستورات خداوند، جايز; بلكه واجب است: وَقَـَتِلُوهُمْ حَتَّيَ لاَتَكُونَ فِتْنَةٌ وَيَكُونَ الدِّينُ لِلَّهِ فَإِنِ انتَهَوْاْ فَلاَعُدْوَ َنَ إِلآعَلَي الظَّـَـلِمِين;(بقره،193) با آنان بجنگيد تا ديگر فتنهاي نباشد، و دين مخصوص خدا شود، سپس اگر دست برداشتند، تجاوز جز بر ستمگران روا نيست.

حضرت امام حسيندربارة علت قيام خود ميفرمايند: و من با كفايتترين فرد براي دين خدا هستم و اين كه شريعت او را عزيز كنم و در راه خدا جهاد كنم تا نام او بلند و پرآوازه باشد.

2. اصلاح امت به وسيله امر به معروف و نهي از منكر

در اسلام، به همان اندازه كه از فساد انتقاد و با آن مقابله شده است، نسبت به اصلاح سفارش و تأكيد شده است. قرآن، تنها ايمان و تقواي دروني را كافي نميداند; بلكه حركت در راه او و تلاش براي هدايت جامعه را نيز ضروري ميداند; (مائده، 35)

قرآن، بهترين امت بودن را به انجام امر به معروف و نهي از منكر مشروط كرده است; كُنتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَر(آلعمران،120)

همچنين برخي از آيات به صراحت اشاره دارند كه امر به معروف و نهي از منكر وظيفة تمام انبيأ در طول تاريخ است.(نحل، 36)

امام حسيندربارة علت قيام خود به برادرشان محمد بن حنفيه ميفرمايند: من براي فساد، طغيان و ظلم قيام نكردم، تنها براي اصلاح امت جدم قيام كردم، ميخواهم امر به معروف و نهي از منكر بنمايم و به روش پيامبر9 و عليعمل كنم.(بحارالانوار، علامه مجلسي، ج 44، ص 328، مؤسسة الوفأ.)

3. فسق يزيد و فساد دستگاه حكومتي

اولين شرط حاكم اسلامي، عمل به قوانين الهي است: إِنَّـآ أَنزَلْنَآ إِلَيْكَ الْكِتَـَبَ بِالْحَقِّ لِتَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ بِمَآ أَرَغكَ اللَّهُ وَلاَتَكُن لِّلْخَآغنِينَ خَصِيمًا;(نسأ،105) ما اين كتاب را به حق بر تو نازل كرديم، تا ميان مردم به ]موجب[ آنچه خدا به تو آموخته داوري كني و زنهار جانبدار خيانتكاران مباش.

از ديگر ويژگيهاي حكومت اسلامي، اطاعت آحاد ملت و به ويژه كارگزاران حكومت اسلامي از فرامين خداوند است، آيات متعددي، از حكومتهايي كه در آنها، خدا اطاعت نميشود، به شدت نكوهش كرده است. وَ تِلْكَ عَادٌ جَحَدُواْ بِ ?‹َايَـَتِ رَبِّهِمْ وَ عَصَوْاْ رُسُلَهُو وَ اتَّبَعُوَّاْ أَمْرَ كُلِّ جَبَّارٍ عَنِيد;(هود،59)

طبق فرمايشات حضرت امام حسين، يزيد و حكومت او هيچ يك از شرايط حكومت و رهبري اسلام را نداشت حضرت در اين باره ميفرمايند:

يزيد مردي فاسق است;

قاتل افراد بيگناه است;

شراب مينوشد;(همان، ص 324.)

و...

اي فرزدق اين مردم ملزم به اطاعت شيطان شدهاند و اطاعت خدا را ترك كردهاند و فساد را در زمين ظاهر كردهاند. حرام خدا را حلال و حلال او را حرام كردهاند.(همان، ص 57.)

4. بيعت نكردن با حاكمان ستمگر

در آيات قرآن، از تكيه و اعتماد به ظالمان نهي شده است; وَ لاَتَرْكَنُوَّاْ إِلَي الَّذِينَ ظَـلَمُواْ فَتَمَسَّكُمُ النَّارُ وَ مَا لَكُم مِّن دُونِ اللَّهِ مِنْ أَوْلِيَآءَ ثُمَّ لاَتُنصَرُون;(هود،113) به كساني كه ستم كردهاند متمايل نشويد كه آتش ]دوزخ[ به شما ميرسد و در برابر خدا براي شما دوستاني نخواهد بود و سرانجام ياري نخواهيد شد.

حضرت امام حسيننيز يكي از دلايل خود را وجوب قيام عليه سلطان ستمگر دانسته و ميفرمايند: هر كسي حاكم ستمگري را ببيند كه حرام خدا را حلال كرده و عهد الهي را نقض نموده و با روش پيامبر9 مخالفت ميكند و در بين مردم به ظلم و گناه عمل ميكند و عليه او سخني نگويد و شورشي نكند، بر خدا لازم است در محل خود (جهنم) داخل كند.(همان، ص 8 .)

علل ديگري، غير از علل ياد شده، مانند: پاسخ به دعوت كوفيان، شكستن جو رعب و وحشت حاكم بر جامعه و... وجود دارد. توضيح اين علل را ميتوانيد در كتاب حماسه حسيني، اثر شهيد مطهري ملاحظه كنيد.